Rzeźby skalne Pustyni Wschodniej

O rzeźbach skalnych najczęściej zapomina się ze względu na bogactwo zabytków Doliny Nilu. Trudność sprawia też dostęp do wielu miejsc rozciągających się na przestrzeni 24 tys. km kw. pustyni na wschód od Luksoru i Idfu. Niebezpieczeństwa na tym terenie są niewielkie w porównaniu do Pustyni Zachodniej. Jednak nie należy lekceważyć faktu, że można zabłądzić w labiryncie wyschniętych wadi.

Zdj. Roland Unger, lic. CC BY-SA 3.0

Na tym obszarze można znaleźć pojedyncze głazy lub ściany klifu na których znajdują się obrazki ludzi i zwierząt, flotylli łodzi oraz stad żyraf, strusi i słoni.

Z powodów klimatycznych najlepiej wybrać się tu od połowy września do maja.

Znajdują się tu trzy obszary warte uwagi. Dwa z nich są częściowo dostępne dla samochodów z napędem na dwa koła. Dojeżdża się do nich drogą między Al-Kusajr i Kift lub Marsa al-Alam i Idfu. jednak między dolinami (wadi) można poruszać się tylko samochodem z napędem na cztery koła. Podróżować należy co najmniej dwoma samochodami. Nie należy także zapomnieć o wystarczającej ilości wody i pożywienia, których ma starczyć na cały czas wyprawy.

Z powodu wydobycia na tym obszarze złota miejsce jest pod ochroną i wstęp dla zwiedzających jest tylko od wybrzeża Morza Czerwonego.

Pozwolenia wywiadu wojskowego i Najwyższej Rady Starożytności (SCA) wydawane są wyłącznie przez Ancient World Tours, zagranicznemu operatorowi wycieczek, współpracującemu z egipską firmą Pan Arab Tours.

Faraońskie i rzymskie inskrypcje dostarczyły dosyć bogatej wiedzy o górnictwie i handlu, jednak to rzeźby skalne stworzone przed zjednoczeniem Egiptu (3100 r. p.n.e.) są świadectwem początku cywilizacji egipskiej.

Żyrafy, krokodyle, hipopotamy i dzikie kozy najwyraźniej żyły na tym obszarze w czasach kiedy panował tu wilgotniejszy klimat (ok. 4000-2700 r. p.n.e.). Wielbłądy dotarły tu ok. 625 r. p.n.e.. Natomiast słonie żyły na tych terenach w czasach prehistorycznych - później ponownie sprowadzili je Rzymianie.

Obecność bydła na rytach skalnych potwierdza pasterski charakter życia ludności (5500-4000 r. p.n.e.).

Najstarsze postacie ludzkie to bogowie lub wodzowie z pióropuszami ze strusich piór wymachujący maczugami. Najczęściej przedstawiane są one w pozycji stojącej w otoczeniu słoni, strusi i bydła.

Historycy (Hans Winkler, David Rohl) uważają, że w najstarszych łodziach przedstawiono najeźdźców ze Wschodu, którzy przybyli do Egiptu przez Morze Czerwone z Mezopotamii i pokonali ludność tubylczą Doliny Nilu, dając początek cywilizacji egipskiej. Motywy łodzi pojawiały się przez cały okres faraoński.

W czasach faraońskich Pustynia Wschodnia była źródłem złota, porfiru i brekcji. W związku z tym znajduje się tu wiele hieroglifów, kartuszy wielkich faraonów i wizerunku boga Min, który był lokalnym bóstwem z Koptos i bogiem pustyni.

Dla Rzymian droga do Barnis (Berenike) była ważnym szlakiem handlowym, chronionym fortami i opatrzonym inskrypcjami, na których Beduini przybywający z Synaju i Sudanu zostawiali własne inskrypcje plemienne.

Główne obiekty

Petroglify w Wadi Hammamat

» po drodze z Al-Kusajr do Kift (na północ od Kus) - rysunki naskalne i inskrypcje głównie z czasów faraońskich
» kamieniołomy w Wadi Hammamat - hieroglify przedstawiające m.in. tańczące boginie i dzikie kozy
» po obu stronach drogi pomiędzy Wadi Hammamat i Al-Lakeita - łodzie przeddynastyczne i inskrypcje faraońskie
» Wadi Kasz (Wadi Qash)
» Wadi Atwan
» Wadi Mineh - petroglify i rzeźby skalne - łodzie faraońskie, postacie Horusa, malowidła rzymskie
» Wadi Abu Wasil - teren nazwany też Miejscem 26 (Site 26) - obrazy wodzów, łodzi, strusi i bydła
» Wadi al-Barramija (Wadi Barramiyah) - droga z Marsa al-Alam do Idfu - wycięta w skale świątynia w Kanais (50 km od Idfu) zawiera sceny Setiego I pokonującego Shasu (nomadzi z Lewantu) i Nubijczyków oraz inskrypcję wychwalającą studnię, która wykopał przy opuszczonym szlaku
» na wschód od pustyni - przeddynastyczne łodzie (niektóre nawet z 70 członkami załogi), piktogramy hipopotama, słonia, faraoński wzór przypominający hieroglif "wiercić", zwierzęta
» Wadi Umm Salam (Kanion Łodzi) - linie odpowiadające współczesnym mapom systemów wadi - zdaniem niektórych jest to przeddynastyczna mapa tego obszaru.